مته چیست؟ انواع مته و کاربرد آنها

مته چوب، نوعی مته است که برای سوراخکاری انواع چوب، ام دی اف، تخته سه لا و پلاستیک استفاده می شود. برای سوراخ کردن چوب باید از مته هایی استفاده کرد که متناسب با بافت چوب باشند تا باعث شکنندگی و خوردگی چوب نشوند و به دلیل قدرت و گرمایی که مته تولید می‌کند، باعث عدم آسیب و سوختگی چوب شوند. مته چوب داراي يک نوک تيز است  که سبب آسانی کار در سوراخ كاری و جلوگيری از لرزش و لغزش میشود. باید دقت داشت که قدرت مته چوب متناسب با ساختار، جنس و بافت چوب باشد و بتواند کار تمیزی حاصل کند و چوب را به میزان کافی سوراخ کند. مته چوب ولف یکی از این مته ها است که از آلیاژ فولاد ساخته شده و سرعت بالایی در سوراخکاری دارد.

مته برگی

مته برگی، که به آن مته تخت یا مته پروانه ای نیز گفته می شود، نوعی مته است که برای ایجاد سوراخ های بزرگ با قطر زیاد در انواع چوب استفاده می شود.

تیغه صاف و پهن این مته و ظاهر شبیه به برگ آن موجب می شود که تحت عنوان مته برگی شناخته شود. در قسمت نوک این مته پیکانی تیزی هست که درون چوب فرو می ‌رود و آن را دقیق و ثابت می‌کند. از مته برگی بیشتر در حیطه کاری چوبی، برقی و لوله کشی استفاده میشود.

لازم به ذکر است که این مته روی دریل شارژی و برقی قابل استفاده می باشد. هر دو طرف تیغه آن تیز می باشد و قسمت پایین گوشه هر طرف تیغه بستگی به شکل و برند مته نوک تیز است. هنگامی که دریل شروع به کار می‌کند دو گوشه نوک تیز پایین مته داخل سطح مورد نظر فرو میرود و سوراخ را در سطح کار ایجاد میکند. همچنین استفاده و كاركرد این مته تا حدودي شبيه به مته گازور مي باشد.

مته کاجی 

مته مخروطی، مته کاجی و یا حتی افرادی هستند که این نوع مته را تحت عنوان مته پله ای میشناسند. این دسته از مته‌های پرکاربرد برای سوراخ کاری بتن، فلزات و چوب است. ظاهر این مته که شبیه میوه درخت کاج میباشد دلیل شناخت این مته تحت عنوان مته کاجی می باشد.

روی بدنه ی این مته، پله‌هایی وجود دارد که سایزهای آن را نمایان میکند و از اندازه کم به زیاد درجه بندی می شود.این مته به تنهایی کارایی چند مته با سایزهای مختلف را دارد.

معمولا مته پله ‌ای برای برش دایره ای استفاده می‌شود. طراحی این مته به گونه ای است که نوک مته کمترین قطر و انتهای آن بیشترین قطر را دارد که این مزیت موجب میشود برای سوراخ کاری قطرهای مختلف نیازی به تعویض مته نباشد و با اعمال فشار بیشتر می ‌توان با سهولت سوراخ کاری با قطر دلخواه را انجام داد.

مته کاجی برای سوراخ کاری بدون پلیسه در قطرهای مختلف و کار با فلزات نازک مناسب است. از این مته برای گسترده کردن سوراخ ‌های کوچک استفاده می‌شود. این مته در برق کاری و انگشتر سازی کاربرد بسیاری دارد و مورد استقبال قرار می گیرد.

کار کردن با مته مخروطی فوق العاده آسان بوده و برای شروع کار نیازی به ایجاد سوراخ راهنما یا به اصطلاح سنبه نمیباشد که کار را به سهولت می رساند.

مته مرغک

مته مرغک، که به آن مته ترکیبی یا مته مرکز نیز گفته می شود، نوعی مته است که برای ایجاد سوراخ های دقیق و مرکزی در انواع سطوح مانند فلز، چوب، پلاستیک و کامپوزیت استفاده می شود.

از مته مرغک ها در ماشین تراش ها استفاده فراوانی میشود. با توجه به اینکه سوراخ کاری بر روی قطعاتی سخت مثل شفت، کاری مشکل است یکی از بهترین روش ها برای ایجاد سوراخ بر روی این قطعه، مته مرغک می باشد. در این کار، سطح مورد نظر را به دستگاه 3 نظام متصل می کنیم و مته مرغک برای سوراخ کاری بر روی دستگاه تراش نصب میشود.

مته مرغک، ترکیب دو مته با قطر های مختلف و با نام های مته و مته خزینه می باشد. این مته ازجنس فولاد تند بر می باشد. و همچنین این مته دارای سه نوع مختلف است که با توجه به نوع عملیات مورد نظرتان میتوانید از هر کدام از این مدلها استفاده کنید.

مته مرغک از لحاظ شکل ظاهری و ساختاری به 3 نوع A . B . R  تقسیم میشوند.

1.مته مرغک نوع A: در این نوع مته مرغک، مته بدون خزینه محافظ با زاویه مخروط 60 درجه می باشد.

2.مته مرغک نوع B: این مته علاوه بر ایجاد سوراخ با زاویه 60 درجه، میتواند سوراخ هایی با زاویه 120 درجه ایجاد نماید.

3.مته مرغک نوع R: این نوع مته مرغک قوس دار بوده و برای ایجاد سوراخ دارای انحراف مورد استفاده قرار میگیرد.

لازم به ذکر است که مته مرغک در 3 نوع A.B.R در 3 جنس متفاوت مته مرغک HSS، کبالت دار و کارباید دار موجود می باشد.

جنس انواع مته

جنس مته یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین عملکرد و طول عمر آن است. مته ‌ها از جنس ‌های مختلفی ساخته می ‌شوند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. رایج‌ ترین جنس ‌های مته عبارتند از:

• فولاد کم کربن

فولاد کم کربن یکی از رایج ترین جنس ها برای ساخت مته است. این نوع فولاد حاوی کمتر از 0.3 درصد کربن است که آن را نرم تر و انعطاف پذیرتر از فولاد با درصد کربن بالا می کند.

• مته فولادی با کربن زیاد

مته فولادی با کربن بالا نوعی مته است که از فولاد آلیاژی با درصد بالایی از کربن ساخته شده است. این نوع مته به دلیل سختی و استحکام بالا، برای سوراخکاری در انواع سطوح سخت مانند فلزات، چدن، فولاد ضد زنگ و بتن ایده‌آل است.

• مته فولادی آلیاژی تندبر

مته فولادی آلیاژی تندبر، که به آن مته HSS (High Speed Steel) نیز گفته می‌ شود، نوعی مته است که از فولاد آلیاژی با عناصر مختلف مانند تنگستن، کروم، مولیبدن و وانادیوم ساخته شده است. این نوع مته به دلیل سختی بالا، مقاومت در برابر حرارت و سایش و همچنین حفظ لبه تیز برای مدت طولانی، برای سوراخکاری در انواع مواد مانند فلز، چوب، پلاستیک و کامپوزیت ایده ‌آل است.

• مته فولادی آلیاژ کبالت

مته‌های فولادی آلیاژ کبالت نوعی از مته‌ها هستند که از ترکیب فولاد با مقدار کمی کبالت ساخته می‌شوند. این نوع مته‌ها به دلیل مزایای متعددی که دارند، در بین صنعتگران و کارگران حرفه‌ای محبوب هستند.

 پوشش انواع مته

پوشش مته ها لایه نازکی است که روی سطح آنها اعمال می شود تا خواص آنها را بهبود بخشد. انواع مختلفی از پوشش های مته وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. در اینجا به رایج ترین انواع پوشش های مته و کاربرد آنها می پردازیم:

پوشش نیترید آلیاژ آلومنیوم

این نوع پوشش جدیدترین نوع پوشش مته است و برای سوراخکاری طیف گسترده ای از مواد از جمله فلزات، پلاستیک و کامپوزیت استفاده می شود.

تیتانیوم

این پوشش از جنس نیترید تیتانیوم (TiN) است که به دلیل سختی بالا، مقاومت در برابر سایش و زنگ زدگی و همچنین اصطکاک کم، برای سوراخکاری طیف گسترده ای از مواد مانند فلزات، پلاستیک و کامپوزیت استفاده می شود.

 پوشش نیترید تیتانیوم

پوشش مته نیترید تیتانیوم نوعی پوشش نازک است که روی سطح مته اعمال می شود تا خواص آن را بهبود بخشد. این پوشش از جنس نیترید تیتانیوم (TiN) است.

 پوشش پودر کربن

پوشش مته پودر کربن، که به آن پوشش الماسه یا PCD (Polycrystalline Diamond) نیز گفته می شود، نوعی پوشش نازک است که از ذرات ریز الماس مصنوعی ساخته شده و روی سطح مته اعمال می شود. این پوشش به دلیل سختی فوق العاده بالا، مقاومت در برابر سایش و ضربه و همچنین توانایی برش مواد سخت، برای سوراخکاری طیف گسترده ای از مواد شکننده و سخت مانند شیشه، سرامیک، سنگ، کاشی، بتن و چدن استفاده می شود.

پوشش اکسید سیاه

این نوع پوشش ارزان ترین نوع پوشش مته است و برای سوراخکاری فلزات نرم مانند آهن، فولاد و آلومینیوم استفاده می شود.

انواع مته دریل

مته های دریل در انواع مختلفی وجود دارند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شده اند. در اینجا به توضیح رایج ترین انواع مته های دریل می پردازیم:

مته فلز

این نوع مته برای سوراخکاری انواع فلزات مانند فولاد، آهن، آلومینیوم، مس و برنج استفاده می شود. مته های فلز معمولاً از جنس فولاد سخت یا آلیاژ تنگستن کاربید ساخته می شوند و دارای نوک تیز و لبه های برنده هستند. این نوع مته ها در سایزهای مختلفی موجود هستند و می توان از آنها با دریل های معمولی و چکشی استفاده کرد.

مته چوب

این نوع مته برای سوراخکاری انواع چوب، ام دی اف، تخته سه لا و پلاستیک استفاده می شود. مته های چوب معمولاً از جنس فولاد یا آلیاژ تنگستن کاربید ساخته می شوند و دارای نوک مارپیچی و لبه های کنگره ای هستند. این نوع مته ها به گونه ای طراحی شده اند که براده های چوب را به راحتی از سوراخ خارج کنند. مته های چوب در سایزهای مختلفی موجود هستند و می توان از آنها با دریل های معمولی استفاده کرد.

مته الماسه

این نوع مته برای سوراخکاری مواد سخت و شکننده مانند شیشه، سرامیک، سنگ، کاشی و بتن استفاده می شود. مته های الماسه از الماس مصنوعی یا کاربید سیلیکون ساخته می شوند و دارای نوک بسیار سخت و تیز هستند. این نوع مته ها به دلیل سختی بالا، می توانند سوراخ های دقیقی در مواد سخت ایجاد کنند. مته های الماسه در سایزهای مختلفی موجود هستند و معمولاً با دریل های چکشی استفاده می شوند.

مته گرانیت

مته گرانیت نوعی مته است که به طور خاص برای سوراخ کردن سنگ های سخت مانند گرانیت، مرمر، تراورتن، سرامیک و چدن طراحی شده است. این مته ها از مواد بسیار سخت و مقاومی مانند فولاد سخت، تنگستن کاربید، کبالت یا الماس ساخته می شوند و دارای نوک تیز و لبه های برنده هستند. استفاده از مته های مناسب گرانیت، به همراه دریل های قوی و با سرعت مناسب، می تواند سوراخکاری دقیق و بدون ترک خوردگی، لب پر شدن و یا آسیب به سنگ را به ارمغان بیاورد. ویژگی های مته گرانیت عبارتند از:

• مقاومت بالا: مته های گرانیت از موادی ساخته شده اند که در برابر سایش و ضربه بسیار مقاوم هستند و می توانند برای سوراخ کردن سنگ های سخت بدون شکستن یا خم شدن استفاده شوند.
• تیزی لبه ها: لبه های تیز این مته ها به آنها کمک می کند تا به راحتی در سنگ نفوذ کنند و سوراخ های تمیز و دقیقی ایجاد کنند.
• طراحی مناسب: مته های گرانیت دارای شیارهایی هستند که برای تخلیه ضایعات حاصل از سوراخکاری طراحی شده اند و از داغ شدن و گیر کردن مته در سنگ جلوگیری می کنند.

مته خزینه

مته خزینه نوعی مته است که برای ایجاد سوراخ هایی با لبه های مخروطی شکل استفاده می شود. این سوراخ ها برای جای دادن سر پیچ یا میخ طراحی شده اند به طوری که سر آنها با سطح کار همسطح شود. مته های خزینه در انواع مختلفی از جمله مخروطی، سرتخت، استوانه ای و مرغک دار موجود هستند.

 مته برگی

مته برگی که به مته تخت نیز معروف است، نوعی مته است که برای ایجاد سوراخ های بزرگ و سریع در چوب استفاده می شود. این مته ها به دلیل تیغه های پهن و لبه های تیز خود که به آنها کمک می کند تا به سرعت مواد را تراشیده و سوراخ ایجاد کنند، شناخته شده اند.

 مته کاجی

مته کاجی که به مته مخروطی نیز معروف است، نوعی مته است که برای ایجاد سوراخ هایی با اندازه های مختلف در مواد نازک مانند ورق های فلزی، پلاستیک، تخته سه لا و فایبرگلاس استفاده می شود. این مته ها به دلیل شکل مخروطی خود که قطر آنها را از نوک تا انتها افزایش می دهد، شناخته شده اند. مزایای استفاده از مته کاجی عبارتند از ایجاد سوراخ های با اندازه های مختلف، سهولت استفاده و قیمت مناسب.

مته چهار شیار

مته های چهار شیار، که به مته های SDS Plus نیز معروف هستند، نوعی مته هستند که برای سوراخ کاری در مصالح سخت مانند بتن، آجر، سنگ و بلوک استفاده می شوند. مته چهار شیار به دلیل کارایی و سهولت استفاده شناخته شده است و می توان از آن با دریل های چکشی معمولی استفاده کرد.

 مته پنج شیار

مته پنج شیار، که به مته SDS-max نیز معروف است، به دلیل استحکام و دوام بالا شناخته شده اند و می توان از آنها با چکش های تخریب یا دریل های چکشی استفاده کرد. مته های پنج شیار دارای نوک کاربید تنگستن هستند که به آنها کمک می کند تا به سختی در مصالح سخت نفوذ کنند. آنها همچنین دارای شیارهای عمیق و پهن هستند که به تخلیه گرد و غبار از سوراخ کمک می کنند. مته های پنج شیار در اندازه های مختلف موجود هستند، از قطر 6 میلی متر تا 52 میلی متر. رایج ترین اندازه ها 12 میلی متر، 16 میلی متر، 25 میلی متر و 32 میلی متر هستند.

انواع مته برای نجاری

مته های مختلفی برای نجاری وجود دارد که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شده اند. در اینجا رایج ترین انواع مته های نجاری را به همراه کاربرد مته ها معرفی می کنیم:

1. مته مارپیچ: رایج ترین نوع، برای سوراخ کردن انواع چوب است.
2. مته خزینه: برای ایجاد سوراخ هایی که سر پیچ یا میخ در آنها پنهان می شود.
3. مته گازور: برای ایجاد سوراخ هایی با قطر بزرگ، برای لوله ها، سیم ها و اتصالات.
4. مته فرز: کاربرد مته فرز برای ایجاد سوراخ هایی با شکل های مختلف (مربع، بیضی، دایره ای) است.
5. مته گردبر: برای ایجاد سوراخ های دایره ای با قطر بزرگ، برای کابینت ها، قفسه ها و اتصالات.